Η καλοστημένη παγίδα και το ΤΕΑΠΑΣΑ

Εν όπλοις

Σε προηγούμενη ανάρτησή μας αναδείξαμε πώς η κυβέρνηση μετέθεσε τις δικές της ευθύνες για το ΤΕΑΠΑΣΑ, στις πλάτες των συνδικαλιστών της Αστυνομίας και της Πυροσβεστικής. Με μια καλοστημένη παγίδα, τους ζητά να αποφασίσουν τώρα αν το Ταμείο τους θα ενταχθεί στο ΕΤΕΑ ή αν θα ακολουθήσει την πορεία των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης. Ο Γιώργος Ρωμανιάς στο βιβλίο του Μύθοι για το Ασφαλιστικό (Αφοι Βλάσση,
2009) ανέδειξε τι πρέπει να προσέξουν τα συνδικάτα και ήταν ιδιαίτερα κατατοπιστικός όσον αφορά τα ΤΕΑ, τονίζοντας ότι αποτελούν ΝΠΙΔ και άρα τίθενται εκτός του πεδίου λειτουργίας της κοινωνικής ασφάλισης. Αυτό σημαίνει ότι όσοι υποστηρίζουν ήδη την μετατροπή του ΤΕΑΠΑΣΑ σε ΤΕΑ ενσυνείδητα ωθούν τους συναδέλφους τους σε μια «ιδιωτική υπόθεση», με ό,τι αυτό συνεπάγεται για μια δημόσια υπηρεσία και μάλιστα πρώτης αιχμής. Μιλάμε για το σκληρό πυρήνα της κρατικής εξουσίας, που για πρώτη φορά με τόση άνεση αφήνεται στα νύχια της κερδοσκοπίας από εκείνους που έχουν ορκιστεί να φυλάνε Θερμοπύλες. Προσέξτε τι γράφει ο Γ. Ρωμανιάς:

 Το ΣτΕ έχει ήδη κρίνει ότι «η έννοια του άρθρου 22, παρ. 4 του Συντ/τος είναι ότι εκεί όπου ο νόμος καθιερώνει την υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση και ειδικότε­ρα θεσπίζει την υποχρεωτική καταβολή ασφαλιστικής εισφοράς, είτε από μέρους του μισθωτού, είτε από μέρους του εργοδότη, οφείλει να καθιστά φορέα της μόνο το κράτος ή νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου που κι αυτά είναι δημόσιες υπηρεσίες καθ' ύλη, όμως, αποκεντρωμένες. Είτε ως κύρια είτε ως επικουρική, η υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση έχει εξαιρεθεί με την πιο πάνω συνταγματι­κή διάταξη από το χώρο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Τούτο δε έγινε για λόγους δημοσίου συμφέροντος και ειδικότερα για να προστατευθούν όσοι υποχρεωτικώς ασφαλίζονται ή καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές από τους επιχειρηματικούς κινδύνους που συνδέονται με την άσκηση της ασφαλιστικής λειτουργίας από ιδιω­τικούς φορείς.

Επισημαίνεται ότι η άποψη του ΣτΕ είναι σύμφωνη και με τις αντίστοιχες προβλέ­ψεις της ΔΣΕ 102/1952 (που έχει επικυρώσει και η χώρα μας με το Ν. 3251/1955) αλλά και της ΔΣΕ 128.

Όπως έχει ήδη αναπτυχθεί στο πρώτο κεφάλαιο της παρούσας εργασίας («Η έν­νοια της κοινωνικής ασφάλισης»), σύμφωνα με τα άρθρα 71 παρ. 2 και 72 της ΔΣΕ 102 και τα άρθρα 35 και 36 της ΔΣΕ 128.

Η γενική ευθύνη για την πρόσφορη διοίκηση τόσο των ιδρυμάτων (διοικούνται πάντοτε από δημόσιες αρχές) όσο και των δημόσιων υπηρεσιών, που είναι επιφορτισμένα για την εφαρμογή της κοινωνικής ασφάλισης ανήκει στο Κράτος, ενώ το έργο της καταβολής των παροχών διεξάγεται είτε από ένα ίδρυμα διοικού­μενο από τις δημόσιες αρχές είτε από κυβερνητικό τμήμα είτε από άλλης μορφής νομικό πρόσωπο οπότε, όμως, στη σύνθεσή του συμμετέχουν υποχρεωτικώς, με αποφασιστικές αρμοδιότητες, εκπρόσωποι των δικαιούχων και κατά την επιλογή του εθνικού νομοθέτη και εκπρόσωποι του κράτους και των εργοδοτών.

♦ Από τη διατύπωση της παρ. 2 του άρθρου 7 συνάγεται ότι η παρεχόμενη ασφα­λιστική προστασία από τα ΤΕΑ δε συνιστά κοινωνική ασφάλιση, αφού βρίσκεται «πέραν της παρεχόμενης προστασίας από την υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση».

♦  Ο Ν. 3029/2002 καθιερώνει διπλή προαιρετικότητα: τα ΤΕΑ ιδρύονται προαι­ρετικά (άρθρο 7, παρ. 3) αλλά και (κατά ή μετά την ίδρυσή τους) «η υπαγωγή στην ασφάλιση των ΤΕΑ είναι προαιρετική» (παρ. 9, άρθρου 7, βλ. και παρ. 10 «0 ασφαλισμένος έχει δικαίωμα να ζητήσει τη διαγραφή του από το ΤΕΑ, εφόσον έχει ελάχιστο χρόνο ασφάλισης» αλλά και παρ. 11 περί των προϋποθέσεων και της διαδικασίας άσκησης των προϋποθέσεων διαγραφής από τα ΤΕΑ). Με βάση, όμως, τις ρυθμίσεις της Διεθνούς Σύμβασης 102/1952 (που έχει, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, επικυρώσει και η χώρα μας με το Ν. 3251/1955) αλλά και με μεγάλο αριθμό επιμέρους ειδικότερων νομοθετικών ρυθμίσεων, η κοινωνική ασφάλιση έχει υπο­χρεωτικό χαρακτήρα.

♦  Τα ΤΕΑ μπορούν να ιδρυθούν και με συλλογική σύμβαση Εργασίας (άρθρο 7, παρ. 3), ενώ τα θέματα της κοινωνικής ασφάλισης έχουν εξαιρεθεί από το αντικεί­μενο των ΣΣΕ.

♦ Το κράτος δε συμμετέχει στη διαδικασία ίδρυσης, οργάνωσης, λειτουργίας, διαχείρισης, χρηματοδότησης και διοίκησης των ΤΕΑ. Η τυχόν προβολή της ένστασης ότι το κράτος δηλώνει «παρόν» στην οργάνωση και τη λειτουργία των ΤΕΑ δεν πείθει. Ασφαλώς, το κράτος μεριμνά για τη σωστή λειτουργία των ΤΕΑ και τη φε­ρέγγυα διαχείριση της περιουσίας τους, με στόχο να προστατεύσει τα δικαιώμα­τα των μελών τους (άρθρο 9, παρ. β, γ, δ, ζ, η, και θ του Ν. 3029/2002). Όμως, ποτέ το κράτος δε συμμετέχει ενεργά, το ίδιο, στη ζωή των ΤΕΑ. Στην κοινωνική ασφάλιση το κράτος είναι ενεργός «παίκτης»: δεν περιορίζεται απλώς στον ορισμό των κανόνων του «παιγνιδιού» και στην εποπτεία και διασφάλιση της νόμιμης και αποτελεσματικής συμπεριφοράς των «παικτών», αλλά συμμετέχει και το ίδιο ως ενεργός παίκτης. Αντιθέτως, στα ΤΕΑ το κράτος είναι επόπτης της τήρησης της νομιμότητας, ορίζει τους όρους του παιγνιδιού και παρακολουθεί και επιβάλλει τη συμμόρφωση των παικτών προς τους κανόνες αυτούς. Το ίδιο, όμως, το κράτος δε συμμετέχει στο παιγνίδι, δεν είναι «παίκτης». Για τους λόγους αυτούς, ακριβώς, το κράτος δεν αναλαμβάνει οποιαδήποτε ευθύνη εγγυητού, σε περιπτώσεις ενδε­χόμενων εσφαλμένων επενδυτικών αποφάσεων. Τη μοναδική εγγύηση κάλυψης πιθανών αποτυχιών στις επενδύσεις των ΤΕΑ, μπορεί να αποτελέσει η υποχρεωτική αντασφάλιση (άρθρο 7, παρ. 4, εδ. β, Ν. 3029/2002: υποχρεωτική ρύθμιση της αντασφάλισης ή αμοιβαίας ασφάλισης από το Καταστατικό του Ταμείου και άρθρο 7, παρ. 18: καθορισμός όρων αντασφάλισης ή αμοιβαίας ασφάλισης των ΤΕΑ με Απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, μετά από γνώμη της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής).

♦  Σε πλήρη αντίθεση με ό,τι ισχύει στην κοινωνική ασφάλιση, στην περίπτωση των ΤΕΑ δεν καθιερώνεται οποιαδήποτε σχέση μεταξύ παροχής και ανάγκης. Αντι­θέτως, οι παροχές των ΤΕΑ αντικρίζονται ευθέως με τις εισφορές, έστω και στα πλαίσια (όχι πάντοτε) της συλλογικής επένδυσης. Δεν τίθεται θέμα επάρκειας της παροχής: τα ΤΕΑ λειτουργούν με στόχο τη συλλογική, καταρχήν, ανταποδοτικότη­τα (άρθρο 7, παρ. 5, 11, 16, 17 και